Posted on March 16, 2024 By elenivardComments Off

Επτά λόγοι να επισκεφτείς το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών στο Θησείο.

Αν δεν έχετε πάει, εδώ 7 λόγοι να επισκεφτείτε το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών στο Θησείο!

Είσαι πιο κοντά στα αστέρια!
Βλέπεις Ακρόπολη!
Μαθαίνεις πως υπολογίζαμε την ώρα 150 χρόνια πριν!
Βλέπεις τον πιο λεπτομερή ζωγραφισμένο χάρτη της Σελήνης!
Μαθαίνεις ότι βλέπουμε μόνο μια πλευρά της Σελήνης!
Βλέπεις τον πιο αρχαίο υπολογιστή!
Είμαι κι εγώ εκεί!

Είσαι πιο κοντά στα αστέρια! Και βλέπεις και τα αστέρια και τους πλανήτες με τα ίδια σου τα μάτια 100-200 φορές μεγαλύτερα από ότι με γυμνό μάτι, μέσα από το υπέροχο τηλεσκόπιο Δωρίδη φυσικά! Τηλεσκόπιο 120 και ετών με 40 εκατοστά φακό και 5 μέτρα σωλήνα, τύπου διοπτρικό, σαν κυάλια δηλαδή αλλά με ένα σωλήνα αντί δύο. Προστατευμένο από ένα θόλο 9 μέτρων επενδυμένο στο εσωτερικό του με ξύλο. Και αυτή είναι η όλη μαγεία. Ο συνδυασμός του ψυχρού κυπαρισσί μετάλλου 120 και ετών με τη θερμή σοκολατένια απόχρωση του ξύλου εσωτερικά του θόλου σε μαγεύουν με το που ανεβαίνεις δειλά δειλά τα σκαλάκια να εισέλθεις στο εσωτερικό του.

Βλέπεις Ακρόπολη! Το Αστεροσκοπείο βρίσκεται σε έναν από τους 7 λόφους των Αθηνών, το λόφο των Νυμφών και το τηλεσκόπιο Δωρίδη δίπλα του, στο λόφο της Πνύκας. Απέναντι από το Αστεροσκοπείο δεσπόζει επιβλητικά η Ακρόπολη των Αθηνών. Φωταγωγημένη το βράδυ, ξεχωρίζει σαν χρυσαφί στολίδι πάνω από την θορυβώδη και γκρί ατέρμονη καθημερινότητα.

Μαθαίνεις ότι πριν 150 χρόνια μαθαίναμε την ώρα Ελλάδας επειδή οι αστρονόμοι παρατηρούσαν κάθε βράδυ τα αστέρια! Τότε δεν είχα ρολόγια χεριού, ούτε ατομικά ρολόγια, GPS και κινητά! Και χρειάζονταν την ώρα με ακρίβεια δευτερολέπτου! Κυρίως για την ναυσιπλοΐα! Για τα καράβια! Να πάνε στον προορισμό τους και να μπορούν να υπολογίζουν τη θέση τους με μεγάλη ακρίβεια! Η θέση δίνεται από το γεωγραφικό πλάτος και μήκος. Το γεωγραφικό πλάτος το μάθαιναν από την θέση του πολικού αστέρα στον νυχτερινό ουρανό. Αυτός μας δείχνει πόσο βόρεια ή νότια βρισκόμαστε. Αν είμαστε στο βόρειο πόλο, είναι πάνω από το κεφάλι μας, για παράδειγμα, και όσο πιο νότια πάμε τόσο πιο χαμηλά είναι προς τον ορίζοντα. Το γεωγραφικό μήκος όμως το υπολογίζουμε με τη γνώση της ακριβής ώρας. Αλλιώς θα χάνονταν τα καράβια ή θα καταστρέφονταν σε ξέρες. Πήγαινε ο αστροφυσικός κάθε βράδυ στο μεσημβρινό τηλεσκόπιο, που βλέπει μόνο κατά μήκος του μεσημβρινού της Αθήνας (ενός νοητού ημικυκλίου που ενώνει το βορρά με τον νότο) και περίμενε υπομονετικά με το καφεδάκι του να περάσει μέσα από το στόχαστρο του τηλεσκοπίου ένα γνωστό αστέρι, όπως ο Σείριος, όχι ο Μπλακ, ο Σείριος το πιο λαμπρό αστέρι στον νυχτερινό ουρανό! Έβλεπε στο βιβλίο του πότε πρέπει ο Σείριος να περάσει από τον μεσημβρινό της Αθήνας, κοίταγε και τα ρολόγια τραπεζιού και τοίχου τι ώρα έλεγαν και διόρθωνε την ώρα σε αυτά τα ρολόγια. Συνέχιζε όλο το βράδυ τις παρατηρήσεις και μετρήσεις με άλλα γνωστά αστέρια και το πρωί είχε την επίσημη ώρα Αθήνας! Πως θα το πει στα καράβια όμως. Δεν μπορούσε να στείλει μήνυμα στο κινητό! Έριχνε λοιπόν μια τεράστια μεταλλική σφαίρα που ήταν δεμένη σε ένα κοντάρι στην οροφή του Αστεροσκοπείου (το σημερινό κτίριο Σίνα), την έβλεπαν και άκουγαν τον κρότο οι γειτονικές εκκλησίες και χτυπούσαν τις καμπάνες. Όλοι κούρδιζαν τα ρολόγια τους και πήγαιναν τα καράβια στον προορισμό τους, χωρίς το φόβο να χαθούν ή καταστραφούν. Το καταπληκτικό, η επίσημη ώρα Ελλάδος δίνονταν με αυτόν τον τρόπο μέχρι το 1964, όπου καταστευάστηκαν τα ατομικά ρολόγια. Αλλά ο συμβολισμός του να ρίχνουμε τη σφαίρα έμεινε: η αλλαγή του χρόνου στην Νέα Υόρκη γίνεται με την πτώση μιας τεράστιας σφαίρας!

Βλέπεις τον πιο λεπτομερή, σχεδιασμένο με το χέρι, χάρτη της Σελήνης, από τον Julius Schmidt! Έβλεπε και σχεδίαζε και είναι αριστούργημα! Τον πιο λεπτομερή χάρτη της Σελήνης, σχεδιασμένο με το χέρι! Του πήρε 34 χρόνια να τον σχεδιάσει, με τα τελευταία 20 χρόνια να χρησιμοποιεί το ισημερινό διοπτρικό τηλεσκόπιο Ploessl, με φακό διαμέτρου 16.2 εκατοστών και κατασκευασμένο το 1845, που βρίσκεται στο θόλο του κτιρίου Σίνα. Με αυτό μπορούσε να δει την επιφάνεια της Σελήνης από 75 έως 350 φορές μεγαλύτερη! Για να φανταστείτε, ήταν τόσο λεπτομερής, με 30.000 κρατήρες, που οι επιστήμονες τον συμβουλεύονταν μέχρι τη δεκαετία του 1970, όπου στείλαμε τις αποστολές Apollo στην Σελήνη και έχουμε από τότε καταγραφές της μπροστινής και πίσω πλευράς.

Μαθαίνεις ότι βλέπουμε μόνο μια πλευρά της Σελήνης! Την πίσω πλευρά, την λεγόμενη σκοτεινή, δε τη βλέπουμε! Μας κρύβεται! Μα πως είναι δυνατόν; Ξέρουμε ότι η Σελήνη, όπως και η Γη, περιστρέφονται γύρω από τον άξονα τους, γύρω γύρω όλοι! Ακούστε να δείτε. Πριν πολλά χρόνια η Γη, σε μια κοσμική σύγκρουση, έχασε ένα μεγάλο κομμάτι της, που έγινε η Σελήνη. Αλλά τη γράπωσε σε ένα κοσμικό χορό βάλς! Έχετε δει βάλς; Οι χορευτές είναι κρατημένοι σε μια αγκαλία, αλλά τα χέρια τους δημιουργούν ένα κενό ανάμεσα τα σώματα τους, σαν την απόσταση Γης-Σελήνης. Όπως περιστρέφεται ο χορευτής για να κάνει μια στροφή, παρασύρει και την ντάμα του μαζί και κάνει και αυτή μια στροφή! Και αν κάνει πολλές στροφές συνεχόμενες, η ντάμα του ακολουθεί και κάνει και αυτή πολλές στροφές συνεχόμενες, ενώ βλέπουν ο ένας το πρόσωπο του άλλου όση ώρα γυρνάνε γύρω γύρω. Δε βλέπουν το πίσω μέρος του κεφαλιού, γιατί τότε θα σπάσουν το δεσμό. Έτσι γίνεται και με την Γη και τη Σελήνη. Είναι δεμένες σε ένα κοσμικό χορό βαλς και βλέπουμε μόνο την φάτσα της.

Ξαφνιάζεσαι όταν βλέπεις τον πρώτο υπολογιστή που χρονολογείται 150-120 πΧ. Πριν 2100 χρόνια περίπου δηλαδή! Τον βρήκαν σφουγγαράδες το 1901 στο βυθό της θάλασσας, στα Αντικύθηρα. Και από τότε ονομάστηκε ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων. Δεν είναι σαν τα λάπτοπ μας, με μικροτσίπ και καλώδια. Αυτός έχει γρανάζια, αλλά μπορούσε να κάνει υπερβολικά ακριβείς υπολογισμούς! Είναι ένας αναλογικός, μηχανικός υπολογιστής. Πιστεύουμε ότι κατασκευάστηκε στη Ρόδο του 2ου αι. π.Χ., την εποχή που ανθούσε η αστρονομία σε εκείνη την εποχή. Ίσως και από τον Ίππαρχο. Και όποιος την έφτιαξε είχε τεράστιες γνώσεις αστρονομίας, μαθηματικών, γεωμετρίας, αλλά είναι και εξαιρετικός και ικανός κατασκευαστής. Μεγέθους σαν ένα σημερινό λάπτοπ, λίγο πιο παχύ, ήταν ένα ημερολόγιο πολύ καλύτερο από αυτό στα κινητά μας! Υπολόγιζε πότε έχουμε πανσέληνο και όλες τις φάσεις της Σελήνης, πότε έχουμε ίση μέρα και ίση νύχτα, πότε τη μεγαλύτερη ή μικρότερη μέρα, τις αρχές των αγώνων όπου ο νικητής έπαιρνε στεφάνι (π.χ. του γνωστούς σήμερα Ολυμπιακούς), την αρχή του έτους με την πρώτη σελήνη μετά το θερινό ηλιοστάσιο (του Μαρτίου), καθώς και τις εκλείψεις Ηλίου και Σελήνης. Γιατί, γιατί όλη τους η ζωή ήταν οργανωμένη βάσει της κίνησης της Σελήνης, βάσει του σεληνιακού έτους. Μάλιστα ο Μέτων, αστρονόμος, μαθηματικός, γεωμέτρης και μηχανικός του 5 αι. π.Χ., έφτιαξε ένα ηλιακό τηλεσκόπιο, το ηλιοτρόπιο στο λόφο της Πνύκας. Έναν τετράγωνο πύργο 4μ x 4μ, ένα είδος τελειοποιημένου γνώμονα (αρχαίο όργανο για να βρίσκουμε τη χρονική στιγμή που ο Ήλιος μεσουρανεί) που κάθε του πλευρά ήταν τοποθετημένη σε ένα σημείο του ορίζοντα, σαν πυξίδα! Με αυτό μελέτησε ακριβώς από που ανατέλει και δύει ο Ήλιο κάθε μέρα. Το ίδιο με τη Σελήνη. Και έτσι βρήκε μια σχέση μεταξύ τους, μια περιοδική σχέση. Κάθε 19 χρόνια η Σελήνη βρίσκεται ακριβώς στο ίδιο σημείο στον ουρανό. Ανακάλυψε τις ισημερίες και τα ηλιοστάσια. Το ημερολόγιο που έφτιαξε, ο κύκλος του Μέτωνος, βρίσκεται χαραγμένο πάνω στον μηχανισμό των Αντικυθήρων και το χρησιμοποιούσαν μέχρι το 46 π.Χ., όπου υιοθετήθηκε το Ιουλιανό. Ποιά η διαφορά του; Οι 12 σεληνιακοί μήνες έχουν 11 μέρες λιγότερες απ’ ότι ένα ηλιακό έτος. Στα 19 χρόνια του κύκλου, πρόσθεταν έναν ακόμα μήνα για να διορθώσουν αυτό το σφάλμα. Έτσι τα χρόνια 3, 6, 8, 11, 14, 17, 19 του κύκλου του Μέτωνος είχαν 13 μήνες αντί για 12.

Και τέλος….είμαι κι εγώ εκεί! Ελάτε να μιλήσουμε για το Σύμπαν, γιατί η Γη δεν είναι επίπεδη, γιατί η αστρολογία είναι χαζομάρες και για να σας δείξω τα αστέρια και τους πλανήτες! Και φέρτε και το βιβλίο μου, το Σύμπαν στο Τσεπάκι σου, να σας το υπογράψω! Σας περιμένω!